Osteoporoz

Osteoporoz, kemik dokusunun mikromimarisinin bozulması ve düşük kemik kütlesi sonucunda kemik kırılma riskinde artışla sonuçlanan ilerleyici bir metabolik kemik hastalığıdır. Primer ve sekonder olmak üzere ikiye ayrılır. Primer osteoporoz; tip 1; kadınlarda menapoz sonrası görülen osteoporoz ve tip 2; yaşa bağlı görünen senil osteoporoz olmak üzere ikiye ayrılır. Sekonder osteoporoz ise sistemik hastalıklara veya ilaç kullanımına bağlı olarak oluşan osteoporozdur. Genç erkeklerde ve premenapozal kadınlarda osteoporoz saptandığı zaman sekonder nedenlerin araştırılması gerekir. Bir çok endokrin hastalıkta osteoporoz görülebilir.

Klinik Bulgular

Osteoporoz genellikle sessizdir. İleri aşamalarında kemik ağrıları ve kırık olabilir. Sekonder osteoporozda altta yatan hastalığın klinik bulguları tespit edilebilir.

Tanı

Osteoporoz tanısı kemik mineral yoğunluğu (KMY)'nun ölçülmesi ya da bir kırık sonrası muayenede tespit edilebilir. Detaylı bir öykü, fizik muayene, KMY ölçümleri ve vertebral kırıklar açısından görüntüleme yöntemlerinin kullanımı tanıda gereklidir. Dual X-ray absorbsiyometri (DXA) kemik mineral yoğunluğunun ölçümü için en sık kullanılan tetkikdir. DXA sonuçları osteoporoz için yorumlanırken T ve Z skorları kullanılır.

T skoru, postmenopozal kadınlar ve 50 yaş üstü erkeklerde osteoporoz tanısı için kullanılmalıdır.

Z skoru, premenopozal kadın, 50 yaş altı erkeklerde osteoporoz tanısı için kullanılmalıdır.

T skoru - 2.5SD'un altında ise Z skoru ise -2 SD ve altı ise osteoporoz tanısı konulur.

Tedavi

Osteoporoz tedavisinde öncelikle hastanın diyeti ve egzersiz programı ayarlanmalı ve ağırlık egzersizlerine yönlendirilmelidir. Sigaranın kesilmesi, alkol alımının azaltılması, 1000 mg kalsiyum ve 800-1500 IU D vitamin alınması gibi yaşam tarzı ile ilgili genel önlemler anlatılmalıdır. D vitamini eksikliği varsa eksikliğin derecesine göre tedavi verilmelidir. İlaç tedavisi düşünülen vakalarda bifosfanat, denosumab, parathormon analogları gibi ilaçlar hastalığın şiddetine ve özelliklerine bağlı olarak verilebilir. Bu hastaların izleminde, KMY'in düzelmesinden ziyade azalmasının durdurulması kriter olarak alınmalı ve bu sağlanana kadar tedavi devam ettirilmelidir. DXA takipleri 1-2 yıl aralıklarla yapılabilir.